XXXIII Kwesta Zaduszkowa na Rzecz Odnowy Zabytkowych Nagrobków
Jak co roku 1 listopada w Zakopanem na Starym i Nowym Cmentarzu odbędzie się kolejna XXXIII Kwesta Zaduszkowa na Rzecz Odnowy Zabytkowych Nagrobków. Honorowy dyżur w godz. 8:00 – 19:00 będą pełnić włodarze miasta i powiatu, radni, urzędnicy, przedstawiciele zakopiańskich instytucji i stowarzyszeń kulturalnych, TPN-u, TOPR-u oraz przewodnicy tatrzańscy.
Organizatorem kwesty jest Towarzystwo Opieki nad Zabytkami - Oddział Podhalański.
Gorąco zachęcamy do wsparcia tej wyjątkowej zbiórki, która jest wyrazem naszej wspólnej troski o dziedzictwo naszego regionu, pamięć o zmarłych, zasłużonych dla Zakopanego i Podhala, a także troska o zabytkowe nagrobki.
Przedstawiamy sprawozdanie z działań Towarzystwa w roku 2025 oraz plany na rok 2026:
SPRAWOZDANIE Z PRAC PIELEGNACYJNYCH I KONSERWATORSKICH WYKONANE W ROKU 2025 ZA FUNDUSZE Z POPRZEDNIEJ KWESTY.
Za fundusze z zeszłorocznej zbiórki w roku bieżącym udało się przeprowadzić:
1. systematyczną pielęgnację 75 opuszczonych grobów na Pęksowym Brzyzku,
2. profesjonalną konserwację krzyża z grobu Juliusza Zborowskiego – I dyrektora Muzeum Tatrzańskiego w 60. rocznicę jego śmierci,
3. rekonstrukcję drewnianego nagrobka konstrukcji zrębowej z krzyżem Mieczysława Szoslanda – nauczyciela i I Dyrektora w Liceum Handlowego „Szarotka”, potem Szkoły Hotelarskiej,
4. oczyszczenie cokołu i tablicy przy Pomniku Demonstracji Patriotycznych w Warszawie i Wilnie z 1861 r.
Wśród pielęgnowanych 75 grobów były mogiły zarówno osób znanych i zasłużonych takich jak:
Rodzina Chramców, Maria Witkiewiczowa, Klara Jelska i Maria Chylińska, Tadeusz Zwoliński, Wanda Tippennhauer, Mariusz Zaruski, Józef i Zofia Fedorowicz, Marian i Zofia Hawranek, Władysław Folkierski, Władysław Florkiewicz, Franciszek Neuzil, Bronisław Piłsudski, Andrzej Pęksa, czy Władysław Hasior,
jak i tych nieznanych, m.in.:
Marta z Baranowskich Marczewska, Brzozowa, Janina Świdówna, Józef Biesiadecki, Wyszomirski, Gustaw Paszkowski, Maria Bachleda Grubarz, Edward Gazicki, Anna Hahn, Klementyna Piasecka, Zofia Melbechowska, Katarzyna Czubernatowa, Marya Karśnicka, Stanisław Kossobudzki, Michał Kapp, Ignacy Grabowski, Ks. Wacław Kryoni, Franciszek Soucek, Gustaw Finger z Rodziną: Władysław Bronowski, Jan Ślimak, Zdzisław Jarnuszkiewicz, Edward Fedorowicz, Marya Wszelaczyńska, Kazio Wespański, Madeyski, Marya Helena Kawecka i Józef Kuligowski
oraz 15 grobów bezimiennych z drewnianymi, metalowymi lub kamiennymi krzyżami.
Oprócz pielęgnacji mogił, regulacji ich obramowań oraz sadzenia nowych sadzonek przy wielu z nich wykonano prace renowatorskie. Odnowiono metalowe krzyże i ogrodzenia, umyto i zakonserwowano drewniane krzyże i tabliczki, niektóre nagrobki oczyszczono z mchu i umyto, uczytelniono inskrypcje. Regularnie też omiatano i sprzątano nie tylko wybrane mogiły, ale i sąsiednie, tak aby cmentarz był zadbany.
Wszystkie te prace pochłonęły 26,7 tys. zł czyli ok. 4 tys. mniej niż zebrane w zeszłym roku fundusze.
1. Prace pielęgnacyjne i renowacyjne wykonywali: firma Marcisz i Krystian Gronkowski.
2. Konserwację krzyża Zborowskiego wykonała dyplomowana konserwatorka – Ida Skowrońska-Mazurek.
3. Rekonstrukcji nagrobka Mieczysława Szoslanda dokonali uczniowie stolarstwa pod kierunkiem Tomasza Wojtasa z Zespołu Szkół Budowlanych.
Podczas organizacji i nadzorowania tych prac oraz dodatkowo kilka razy w sezonie członkowie Towarzystwa Opieki nad Zabytkami społecznie zajmowali się ogólnymi porządkami na cmentarzu: zbieraniem starych wiązanek i zniczy, sprzątaniem liści i gałęzi, omiataniem nagrobków, a także regularnie dbali o groby naszych zasłużonych dla Zakopanego i kultury polskiej postaci: Tytusa Chałubińskiego, Stanisława Witkiewicza, Władysława Orkana, Kazimierza Przerwy-Tetmajera, Kornela Makuszyńskiego, Stanisława Kamockiego, Mariusza Zaruskiego i innych.
Mamy nadzieję, że opieka nad tymi grobami jest zauważalna a Pęksowy Brzyzek z roku na rok staje się bardziej zadbany i pięknieje.
PLANY NA ROK 2026
Pieniądze zebrane podczas tegorocznej zbiórki TOnZ zamierza przekazać na renowację:
1. MAUZOLEUM JANA KASPROWICZA i jego otoczenia - w 100 rocznicę śmierci wielkiego poety.
2. zapomnianego GROBOWCA RODZINY SZCZENIOWSKICH (pochodzących z Podola) – dawnych właścicieli pensjonatu Marilor i Myszka, który to grobowiec z czerwonej cegły - na końcu Nowego Cmentarza - „pamięta” straszne chwile w czasie okupacji, gdyż to pod nim hitlerowcy rozstrzelali kilkanaście osób z Zakopanego.