Z okazji 100-lecia powstania 5. Pułku Strzelców Podhalańskich w Przemyślu został odsłonięty odtworzony pomnik przedwojennego Podhalanina, który znajdował się niegdyś w ko szarach pułkowych przy ulicy Słowackiego.
Pomnik ten został prawdopodobnie stworzony przez uczestnika Dywizyjnego Kursu Podchorążych Rezerwy przy 22. Dywizji Piechoty Górskiej. Z zachowanych zdjęć można przypuszczać, że odsłonięcie monumentu odbyło się w dniu święta pułkowego - 15 sierpnia 1934 r. przez dowódcę 5. Pułku Strzelców Podhalańskich - płka Juliana Janowskiego. Historia pomnika nie jest długa, że szczątkowych informacji pochodzących od rodzin żołnierzy pułku wynika, że prawdopodobnie został zniszczony przez Niemców we wrześniu 1939 r. Staraniem Dowódcy 5. Batalionu Strzelców Podhalańskich, ppłk Marcina Duszy, w roku 2018 rozpoczęto proces odtworzenia pomnika na podstawie posiadanych zdjęć z albumu Święto 5 pułku strzelców podhalańskich - 15.08.1934 oraz ze zbiorów prywatnych dra Wojciecha B. Mosia oraz Przemysława Chorążykiewicza. Dzięki determinacji i pozyskaniu wsparcia partnera społecznego - Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN - oraz zaangażowaniu sympatyków jednej z najstarszych formacji Wojska Polskiego sfinalizowano projekt wykonania pomnika upamiętniającego żołnierzy formacji podhalańskich poległych za ojczyznę w latach 1918-1945. Wydarzenie to zbiegło się w czasie z obchodami 100. rocznicy powstania Pułku.
Projekt pomnika powstał w pracowni rzeźbiarskiej Mieczysława Szajdy, odlew wykonano w odlewni dzwonów Marka Kawińskiego z Orłów, postument wykonała firma kamieniarska Agat Jagody i Tomasza Mryców z Przemyśla. Wspólny wysiłek i zaangażowanie uwieńczone zostało sukcesem i umożliwiło powrót Podhalanina do koszar przemyskich podhalańczyków.
(…)
5. Batalion Strzelców Podhalańskich w 2021 roku to nie tylko jeden z najliczniejszych batalionów w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej, ale także formacja kontynuująca z wielką dbałością i oddaniem bogate tradycje i wyjątkową spuściznę jednostek górskich. Funkcjonując obecnie w strukturach 21. Brygady Strzelców Podhalańskich, w składzie 18. Dywizji Zmechanizowanej, której dowództwo mieści się w Siedlcach, niejako dyslokujemy się i działamy na wschodniej flance naszego Państwa. Tam, gdzie przed stu laty przyszło naszym poprzednikom z generałem Andrzejem Galicą na czele, nierzadko boso, ale mężnie napierać „z ciupagami na Moskoli”.
